Euleriane

1.

Nëqoftëse bujku nuk don t’i këndojë parmendës apo qëndistarja gjilpërës, kjo vjen ngaqë mjeti i punës e vret dëshirën për art. Napoleoni nuk do këndonte kurrë për një top zjarri, as Schumacheri për një Ferrari. Romanca ime me numrin është vrarë që në shikim të parë. I ikim njëri-tjetrit pas orarit zyrtar, përshëndetur ftohtë e pa u parë, nga numër bëhem gërmë, alfë e parë, fjali hyrëse në bar, konjaku ngjyrën e ka marrë nga ju, o lisat e gjatë… konjak lisi, femër fisi, aq më lektisi kjo dalldi mbrëmësore e shkronjës, sa rimat vetiu buisin, si perlat nga gushëza e zonjës.

Një Lindt gris mbështjelljen ar dhe membranën gjithashtu një protozoar, proezi bie mbrëmja përmbi trotuar, çliruar nga numrat jam shkronjëtar, shkronjëtar, shkronjat latine, numrat arab, kuptohet vetiu se për nga marr, fjalë, fjalë, fjalë e sipar, një belly dancing arab feks nga një dritar, (mashkullore dritarja, për rimë, kaf e cigar), formula flokëlëshuar e Eulerit kësisoj sa herë me ka vrarë!

“Geek” balukedredhur me funksione të Njutonit, bikutinat e mia të fshehta, hyj në bar, baristi më ngjan i shqetësuar si Lajbnic mbetur pa përgjigje.

Pse kaq i ngrysur, pyet më e padëshiruara nga femrat, tërhequr nga magneti i vjetër i dy të pafatëve.

Nga formula e Eulerit, them kot.

Ç’është kjo, pyet tjetra që ndërkaq e kam pagëzuar “laraskë”, ndonjë bandë e re muzikore e metrosë?

Jo, i them, është çfarë përmbledh pesë numrat më të hatashëm të universit e i bën bashkë, u jep kuptim.

Numrat? E papërfillura dëften interes. Papritur më përzihet – lisi i gjatë i konjakut ka patur insekte dhe qukapikët e pyllit të tij qëlluan përtacë. Ose të velur.

E, numrat, i them.

Cilët janë ata? Ajo është e pamposhtur, ka durim teleskopik, këtë duhet ta kisha vënë re qyshse ka arritur të kapë këmbët e saj alkoolike në ato rrjeta makabre prej plake dhe deti.

e, pi dhe i, i them i sigurt që në mos për psiko, do më marrë për “nerd”, domosdo - kam edhe unë të drejtën time të pi limonatën i pashqetësuar nga përfillja e të mospërfillurave.

Më the sikur janë pesë, këmbëngul ajo.

E pabesueshme. Por unë rri i pamposhtur. Pas heshtjes së gjatë, të cilën ajo e dëgjon me po aq vëmendje sa të tre numrat magjik, flas më në fund: njëshi dhe zeroja!

Sytë e saj u zmadhuan, por pa u bërë dot ende dy zero. E pamundur, tha. Por pa shpjeguar më tej se çfarë ish e pamundur. I dhashë fytyrës shprehjen “si të duash”, të cilën e zotëroj mirë. Prisja që tjetra të fyhej e të ikte në anën tjetër të barit mbushur plot me numra primitivë, me shtatëmbëdhjeta të çmendura apo pesa budallaqe. Por ajo nuk luajti që aty.

Nuk e mendoja kurrë që dikush do më fliste për njëshin, tha. Kurse për zeron… as në ëndrra jo.

Gota e limonatës kishte shkuar në gjysmë pas 27 minutash. Kjo nuk do të thoshte se më duheshin 54 minuta ta pija të gjithën, por se për 54 minuta do kisha konsumuar gjysmën e gjysmës. Dhe një të tetën për 81 minuta…

Nuk e kisha besuar qëdikush do më fliste për njëshin, tha tjetra duke me thyer kristalin e serisë numerike, e cila do të më linte përjetësisht aty, me një limonatë pambarim e bar që s’mbyllej kurrë me banakjerin Zeno.

Kush të tha se mund të flas për njëshin? Nuk mundem, i thashë.

Syte e saj pulitën zhgënjimin fillestar. E njoh atë kotiledon fasuleje që mbin nga pambuku i lagët i syve të femrës.

Kurrë s’kam mundur, vazhdova i thyer.

Në vend që tjetra të ikte, më pa me admirim.

Pra, edhe ti qenke përpjekur, pyeti me zë të butë.

Po, i thashë me një rrëfim kapitullues, sinqeritetin e të cilit s’e ka dëgjuar akoma ndonjë prift pas grilash gjermësot. Dy mijë vjet janë një pothuaj asgjë, vërtet.

Nuk mund të thuash që s’jam përpjekur, përfundova.

U pamë pa folur, ama gjithë duke e përkufizuar njëshin siç ndodh gjatë shikimit sy në sy, duke e lënë veten të përplaset në pasqyrat pa fund të tjetrit, e duke kapur për një grimë veten e fundit, atë që nuk pasqyron e s’pasqyrohet dot më, aty ku është njëshi, domethënë një hije e tij tek vrapon të zhduket pas murit më të afërt të shpellës, ajo vrimë e zezë e syrit që thith çdo rreze dhe e përthyen në kushedi ç’dimension shumëfish të treshit të tmerron me kuptimin e vërtetë të çastit, atë kokrrizë silicore të kohës, nuk ka njeri të gjallë t’i qëndrojë shikimit të drejtëpërdrejtë të llojit të vet, një krah fosil rrëshqanori fluturues të sjell doemos “në vete” pastaj, tek e zakonshmja kapitulluese, të bën rob - ne kujtojmë të Zotit, apo të matricës, të një lloj vargoi që duhet të jetë sa më i pakuptueshëm, kur në fakt na bën thjesht rob të asgjësë, i tillë është thelbi i njeriut, të jetë rob pa i përkitur askujt, lloji më i pashpresë, pasi nuk di prej çfarë apo prej kujt të çlirohet.

Dalja nga vrima e zezë vjen me pasoja, graviteti është skulptor i dritës që përcjell Davidin, të gjitha vajzat në bar ishin sot të zëna, të përfillura bajagi, tryeza ime ishte bosh, domethënë me një njëri, dhe ky isha unë me askënd, karrikja bosh nuk tregonte asnjë shqetësim prej asgjësë, zeros plotëse si një hënë e pangrënë kurrë, cigarja ishte djegur e gjitha pa e thyer shtyllën e hirit, cilësi e mirë, mendova, kamarjeri u shfaq si një numër ireal, rrënja e minus njëshit, “i”-ja elegante, një “unë” e përkorë, gërmëvogël, që më shqetësonte gjithnjë kur vihej në funksionin e logaritmit natyror, atje në të dalë të formulës së Eulerit. Nuk do isha matematicien i klasit të parë, sipas Gaussit, pasi në formulën e Eulerit kisha probleme pikërisht me numrin “i”, i cili sillej aq mirë, pasi i pajtonte të dyja rrënjët e njëshit, por nuk ishte kjo që më shqetësonte: ajo “i” ishte cfarë nuk ishte unë.

Çfarë do marrësh, pyeti kamarjeri, me thjeshtësinë e një bizoni.

Një espresso, thashë.

Ai pohoi me kokë.

Bëje dopjo, nxitova të thosha, dhe kur sytë e tij miratues thanë prapë OK, m’u duk sikur shpëtova nga diçka e jashtëzakonshme.

2. 

- Unë nuk jam gjasë. Jam një po ose jo, e sigurt si vdekja, - tha ajo duke valëvitur flokët në erë me krenarinë e një flamurtari.

- Por ishe e tillë deri sa pa u shfaqur.

- Gjasa nuk isha unë, në të vërtetë ishe ti.

- Si kështu?

- Thjesht sepse gjasa është perceptimi i vetëm i mundshëm i botës.

- Ç’po thua? Nuk kuptoj. Unë jam unë. Jam një dhe i sigurt… Si jeta!

- Ashtu të duket. Ja, thuamë, sa gjasa the se kishte që unë do të të shfaqesha në këtë… ëndërr? Po të vërtetën, ama.

- E-hëm… 30 për qind.

- Ja pra!

- Çfarë?

- Ti nuk je ti…

- Po çfarë qenkam unë sipas teje?

- Ti jeni njëqind vetë, tridhjetë nga të cilët ishin të sigurt se unë do të vija, ndërsa shtatëdhjetë të tjerët ishin të sigurt për të kundërtën.

- Nuk kuptoj. Unë jam vetëm një njeri.

- Po të ishe një, do të kishe një mendje. A nuk ke thënë ndonjëherë “jam me dy mendje” për diçka?

- Po.

- Kjo do të thotë se je të paktën dy vetje.

- Por jo njëqind, ama! Pse të mos jem dhjetë, nga të cilët tre ishin të sigurt që ti do të vije?

- Dhjetë ishe. Thjesht nuk doja ta përdorja dhjetën sepse nuk e dua komfromizmin. Sistemin tonë dhjetor, me të cilin kaq keq jemi mësuar, si me çdo voli që na bën të harrojmë domethënien. Në të vërtetë, fjala “përqind” është e përbindshme, diktatoriale. Sa herë përmendet ajo, më kujtohen “qindshet e zeza” të literaturës ruse.

- Hm.

- S’e ke menduar ndonjëherë? Sikur baza të mos ish njëqind, por, të themi, nëntëdhjetë e nëntë, dhe ti të ishe 33 për nëntëdhjetë e nëntë i sigurt se unë do të vija…

- Po?

- Atëherë do të ishe vetëm tre vetje, njëri nga të cilët i sigurt për shfaqjen time.

- Të jem tre, sidoqoftë, më pëlqen më shumë. A nuk thonë se gjithë gjërat e mira janë tre?

- Thonë. Për më tepër, si numër tek, ta mundëson vendimin. Në këtë rast, me shumicë votash, dy kundër një, vendimi yt do të ishte se unë nuk do të shfaqesha.

- Por ky do të ishte një vendim i gabuar…

- Vendim i shumicës nuk do të thotë vendim i drejtë.

- Hm.

- A s’të duket kështu… të themi, të paktën, për rastin?

- Po. Por po vras mendjen se ç’na duhet atëherë shumica?

- As unë nuk e di. Por po të them: në qoftëse je i pasigurt, sado pak, sikur një thërrime pasigurie në paç, atëherë je më shumë se një vetje. Dhe, sidoqoftë, nuk mund të jesh assesi më pak se tre vetje. Sepse dy do të ishte në të vërtetë ngrirja jote, “gjysmë për gjysma” e famshme. Barazpesha. “Vet i dytë” është mbarimi yt.

- Nuk të kuptoj…

- S’ka gjë. Aq më mirë. Besomë. Kjo na bën më të afërt. Po thosha që sa më i vogël të të bëhet dyshimi, sa më shumë i afrohesh sigurisë, aq më shumë vetje ke në vete.  Interesant, apo jo? Si çdo paradoks. Filizi i mëdyshjes së parë kërkon vetje pa fund. Siç dhe siguria pothuaj e plotë, por jo krejt. Për t’u bërë më në fund ti dhe vetëm ti e një i vetëm, vetëm në rastin e pamundur të sigurisë absolute.

- E frikshme.

- Çfarë?

- Kjo mizëri…

- Nuk ke pse të ndihesh keq me shumësinë e vetjeve të tua… Pastaj e për më tepër, ato njëqind vetjet e tua të brendshme kanë, edhe ato, secila njëqind vetje të tyret.

- A?

- Po s’do mend. Pse u dashkërka që ata të jenë ndryshe nga ty?

- Hmm… jo, s’ka pse të jenë… Ke të drejtë.

- Ti je maja e ajsbergut.

- E frikshme. Këta tiranë të brendshëm.

- Nuk janë tiranë, më shumë se sa janë aleatë të heshtur. Pastaj edhe siguria e tyre nuk është aq e sigurt sa duket.

- Ah, a nuk u ngatërrua një çikë si shumë puna? Nuk të duket?

- Kurrkush nuk ka thënë se ka qenë ndonjëherë e thjeshtë.

- Po, por sikur u bë menjëherë një “kallaballëk” vetjesh brenda meje. Me progresion gjeometrik. Një qind herë një qind janë dhjetë mijë!

- Oh, mos u kastigo kot. Ata janë virtualisht të pandjeshëm. Ja, ti deri tani nuk i kishe ndjerë, apo jo? Deri tani ti mendoje se ishe vetëm një “unë”.

- Po. E vërtetë.

- Në rregull. A nuk thonë se shpirti shëtit për të bujtur në një tjetër trup?

- Pas vdekjes? Po. Thonë.

- Dihet se të vdekur ka më shumë se të gjallë, të vdekurve nuk u thonë më kot “të shumtit”. Ka një tepri shpirtrash, superprodhim I kapitalizmit të vdekjes. Çka na thotë se më se një shpirt bujt tek i njëjti trup. Tek i yti në këtë rast.

- Trupi s’është hotel.

- Po pse jo? Tregomë ku ndyshojnë?

- Trupi dhe bujtina? Hmm… Nuk e di… Por, sidoqoftë: edhe?

- Gjithë këta bujtës që sjellin bujtësit e tyre, të cilët edhe ata…

- Oh. Mjaft! Po ndjej një gumëzhimë bletësh brenda meje.

- Një gjasë për mjaltë. Ha ha ha.

- E urrej gjasën. Nuk jam mësuar me të! Më ka folur së brendshmi vetëm një zë, vendimtari, të cilit i besoj më shumë edhe se… vetes… Mirë, e di që nuk bën kuptim kjo që sapo thashë, s’është nevoja të ma shtiesh në sy.

- Zëri që të flet është ai që fitoi nga debati i pazëshëm mes gjithë vetjeve të tua. Mund të ketë qenë i vetëm kundër mizërisë.

- Po më thua se vetjet e mia nuk janë të barabarta? A thua nuk ishte e ndërlikuar mjaftueshëm gjëja edhe kështu? Duke i marrë ata si të barabartë. Mjaft që t’i numëroje dhe…

- Po nuk ka si të jenë. As ti nuk je i barabartë me të tjerët. Pse do të jenë ata mes tyre?

- Hmm…

- Me veten nuk bën dot kaq shumë hile. Demokracinë kërkoje jashtë vetes. Brenda vetes ti nuk mund të kesh luksin t’i konsiderosh të gjitha të barabarta.

- Po… bën kuptim. Sa më shumë e mendon, aq më shumë kuptim bën.

- Ti me siguri që e ke një vetje të favorizuar.

- Hm… Po sikur…?

- Sikur çfarë?

- Sikur të jetë ajo që më parapëlqen mua më tepër se të tjerat? Pra që unë të mos kem asnjë zgjedhje për unin tim…?

- Pikërisht. Ajo të zgjedh sepse mundet. Si më e fuqishme se të tjerat.

- Pra del se ajo vetje është në fakt uni im. Ai i vërteti.

- Mos harro se edhe ai ka ata të vetët.

- Ndër të cilët po ashtu njëri është më i fuqishmi. A s’e sheh si e gjitha kjo po zbret aq thellë, saqë nuk di nëse mund të kapet dot më? Tani po e kuptoj pse po thosha “e frikshme” pak më parë.

- Është pothuaj fatkeqe: ti kërkon njëshin identitar, ndërsa gjasa, për të cilën po flisnim, e zhduk identitetin, ajo është një mohim i njëshit. Fjala “një” është fjala më e madhe që ka thënë ndonjëherë njeriu, koncepti më i madhërishëm i tij. Zeroja, aq e përfolur, nuk është veç një rrjedhojë, ajo lindi nga njëshi, ose edhe bashkë me njëshin, të dy janë gjendje mendore, sikur çifti mish e thua, kur thua njësh ke menduar edhe zeron, sikurse kur thua dritë, ke menduar errësirën, sepse e para nuk kuptohet pa të dytën, e në këtë këndvështrim, njëshi është vërtet “zero e fyl”, dhe vërtet, kur themi një nënkuptojmë zero dhe kur themi zero, nënkuptojmë një. Nuk është se më josh më aq shumë dialektika e të kundërtave si dikur, jam e rritur tashmë: fjalën e kam që midis njëshit dhe zeros nuk ka vend për asgjë tjetër, pra ata të dy janë të vetmjaftueshëm, njëshi është identitari dhe zeroja është ajo që e mundëson ekzistencën e tij, duke e bërë atë të perceptueshëm, dhe perceptimi është lloji më i rëndësishëm i realitetit. Gjithë numrat e tjerë janë relacione të njëshit, lidhje të tij, janë njësha të organizuar ushtarakisht; ata janë madje rob deri të njësive tona. Dhe mu aty midis zeros dhe njëshit, ku s’ka vend për gjë, domethënë ka vend për Asgjë, në atë hapësirë vigane, fshihet dhe bën strofkull besimi, dhe, sikurse njësh do të thotë zero, besim do të thotë pasiguri. Ka një arsye pse nuk ekziston (dot) një përkufizim i probabilitetit, siç dhe i çdo ndjenje tjetër. Aty midis zeros dhe njëshit fshihet turma, kolektivi, bashkësia, dhe ajme! Pjesëtimi! Raporti. E ke menduar ndonjëherë pse pjestimi është i pamundur ose jofunksional me zero dhe një? Sepse pjesëtimi është raja, jo elitar, ai nënkupton dhe kërkon turmën…, e imagjinon atë, dhe në thelb kjo imagjinatë përbën besimin. Dhe synimi i tij është njëshi, pra zeroja, ose e anasjellta, dhe një synim nuk mund të bëhet dot mjet.

- Nuk po të ndjek dot më…

- Aq më mirë. Gjithë ç’po të thosha donte të të kumtonte se ti je një probabilitet shëtitës në fund të fundit, një pambarimësi orvatjesh për ngjarje pa u bërë kurrë ngjarje, mirëpo kjo fqinjëron formalisht me fyerjen, e cila është një thyesë shumë e hidhur me numurues idhnak dhe emërues plage, kështuqë…