Aty ku bulevardi
Theodore Kazimiroff takon Bronx Park East-in, për t’u bërë më pas Allerton
Avenue, është një kryqëzim i ngarkuar, ku derdhet edhe një dalje e Bronx River
Parkway-t me dy palë semaforë, afër njëri-tjetrit, që rregullojnë derdhjen e dy
rrugëve në një të tretë të përbashkët. Shansi që të qëlloj në semafor të
gjelbër kur vij çdo ditë nga parku Mosholu përmes bulevardit është, siç më doli
më vonë, i vogël, thënë më thjesht i barabartë me raportin mes kohës që
semafori është i gjelbër dhe asaj që i duhet nga një e gjebër në tjetrën. E
pata vrarë mendjen për këtë, pasi e has të kuq më shumë nga sa do të dëshiroja.
Dhe fillimisht mendova që, si në shumë gjëra në jetë, edhe këtu, isha pa fat.
Më pas nisa të kuptoja që semaforët nuk ishin aq personalë saç i merrja. Sepse
vërtet që ti e shquan shpesh nënqeshjen e tyre që larg, ndërsa janë ende të
gjelbër, atë djallëzi të harkuar me tri nofulla, domethënë vetulla, tek
qesëndisin rrekjen tënde t’i kalosh ende të gjelbër, ose të verdhë. Një
armiqësi më shumë me semaforin shkon për bukuri. Ku ka vend për shtatë, ka edhe
për tetë. Madje, si teknologjike, kjo armiqësi është gati të shndërrohet në
ironi elektronike: Mos more, doje të kaloje, a si? Sa kollaj të gënjen mendja,
or qyq! Bumerangu i shpresës së kotë vjen kaq shpesh si shpoti. Por më pas, kur
qëllon që sheh edhe të kundërtën, pra që e kuqja, e cila së largu të shkurajoi
deri në çastin kur do të ndalësh, kthehet në të gjelbër, mu aty fillon dyshimi
i parë, se mbase s’është punë fati pse aq shpesh të kap në dhokan e kuqja.
Dikur e kupton që fati është raporti të kohës në të cilën e kuqja (apo dhe e
gjelbra) rri ndezur me një cikël të plotë ylberi semafors.
Nuk
guxoj ta ndërlikoj më shumë shtjellimin me praninë e semaforit fqinjë në krah
të rrugës dalëse të Bronx River Parkway-t, i cili hapet e mbyllet në hesap të
vet, dhe kontrollon mes së kuqes së tij, të gjelbrën që më lejon të kaloj.
Sepse dy të gjelbra do të shkaktonin përplasje në derdhjen e përbashkët të
rrugëve të tyre. Shumë liri vjen me pasoja. Mendimi i dy të gjelbrave me
terrorizon së largu, si një angullimë e dobët ujku.
Sidoqoftë,
thënë të gjitha frikërat apo faktet, me sa duket e kuqja është goxha e
parapëlqyer në atë kryqëzim, ku bulevardi Theodore Kazimiroff takon Bronx Park
East-in, për t’u bërë më pas Allerton Avenue. Pra më është bërë e udhës që
shpesh të ndalem aty, vënë në rresht me gjithfarë grahësish bronksallinj, që si
gjithë njujorkezët, janë rëndom të ndërkryer dhe gati të të bëjnë me faj për të
kuqen ndalëse. Dhe në atë ajër benzoik, që nga kreu i varganit pritës, sheh të
këputet lypësi i kryqëzimit. Nuk mungon kurrë, në vapë, në të ftohtë, në dëborë
e shi, ai vjen sikur e pjell udha, me ecjen prej një gjenerali që kalon në
paradë makinat për nder armë, me skeletin e shkalafitur të një çadre në sup. I
njëjti skelet çadre gjithmonë, ia kam mësuar deri edhe thyerjet e vogla të krahëve
të holla metalike. S’e mora vesh kurrë ç’e do atë skelet në sup, ai nuk e mbron
as nga dielli, as nga shiu. Edhe kur nuk dallohet figura e tij e murrme,
xhaketa si prej ushtaraku, drejt teje afrohen ata tela me një avitje mekanike,
si të ishin antena, dhe herët a vonë do të
shikosh edhe fytyrën
e tij, e cila nuk ka asgjë prej lypësi. Ai përshëndet me pëllëmbën e dorës tek
tëmthi, - aj, aj, keptën! - nuk jepet kërkues, edhe pse në dorën që mban
bishtin e çadrës ka edhe një gotë kartoni për lëmoshën.
Ajo
gotë cakrron, nuk kërkon, ai i përshëndet xhamat e errët të makinave si i
barabartë, kurrë nuk e pashë të përshtypet nga përballja me ndonjë makinë luksi
a limuzinë shumëdyershe, ai përshëndet dhe ka gjetur kohën e përsosur të
pritjes pas përshëndetjes, që kjo të mos piqet në lutje, aq më pak të tejpiqet
në lypje: në qoftë se hapja e xhamit nuk vjen në një pjesë sekonde që ai e di
më mirë se kushdo, lypësi përshëndet përsëri si i njohuri i vjetër dhe vazhdon
për tek makina më pas. Në qoftë se xhami hapet, lypësi bën sikur shtanget për
mirë, drejton gotën nga makina, ata hedhin lëmoshën brenda dhe e mbyllin
dritaren me një ngritje të xhamit që është gjëja më e njëtrajtshme në botë.
Ai
xham është një gijotinë mbrapsht që duket sikur pret një kokë. Ajo që nuk jam i
sigurt është nëse pret kokën e atij/asaj, që është brenda në makinë, apo atë të
lypësit. Ky përshëndet një herë me gotë, por pa entusiazëm, pa përdëllim për
mëshirën, për altruizmin, dhe vazhdon për në makinën tjetër, duke u luhatur pak
pas hapit që hedh: të duket sikur do të mbledhë veten pas diçkaje, pas një
goditjeje. E mbledh për pak hapa, fytyra i merr përsëri atë shprehjen
përshëndetëse, gota bëhet prapë gotë dollie.
U
çudita kur e vura re këtë, pasi shkonte kundër çdo logjike. Kam parë dhjetra
lypës të Perëndimit: urimet e tyre pasi u dhe lëmoshë - një ndërrim i lodhur
regjistri prej pjesës para lëmoshe, me trupin e ardhur të lypjes, në
falënderimet e mbushur me urime e dëshirore mirësish. Sado të përkujdesura,
këto nuk e kanë drithërimën gjithë jetë të kërkimit. Lypja ka diçka prej veprës
seksuale, orgazma e lëmoshës ndan dy erë. Më pas lypja është qëllim-kryer e
punë-mbaruar, ka prodhuar fëmijë, ose u orvat të krijonte, tani duhet ca pushim
për rimbushje të liqeneve të brendshëm me lëng lypjeje, çka ndodh shpejt, por
sakaq lypësi e humb interesimin ndaj dhuruesit, kjo është e qartë.
Natyrisht,
kur një dhurues i mundshëm, i veshur mirë dhe me një kuletë të padukshme e
hipotetike, ku lëmoshat gëlojnë si peshq të kuq në një akuarium të vogël, kalon
përbri dhe nuk kthen as kokën, përsëri lypësit urojnë, i gëzohen kundërfaktit,
sikur-it, ose më saktë e bëjnë mos-dhuruesin të kuptojë se si do të kish qenë
po të kishte dhënë, çfarë humbi që nuk dha. Lypësi kërkon të fshikullojë
shpinën e ikësit me kamzhikun e pendimit, i cili vetëm rrallë e arrin ikësin.
Urimet e dëshiroret e mirësive janë shumë më të përdëllyera pikërisht kur
kalimtari nuk dha gjë. Para lypësit je gjithnjë i humbur: i uruar po dhe, i
uruar po nuk dhe.
Ndërsa
lypësi i Kazimiroff-it është ndryshe. Ai e shfaq pothuaj hapur një lloj mërzie
të paemër kur i japin lëmoshë. Nuk di pse ndodh kjo. Kam filluar të besoj se
nuk se ka nevojë për lëmoshë. Me duket se ai është i vetmuar. Dhe ka gjetur një
mënyrë se si të përshëndesë sa më shumë njerëz. Nuk do që ta marrin për të
çmendur. Ndryshe s’do ta përshëndeste njëri. Tani, as kjo që merr nuk se është
përshëndetje e plotë, pasi për këtë duhen dy anë, por të paktën kur xhami nuk
hapet, kur fytyra brenda nuk duket, atëherë përshëndetja e tjetrit, plotësi
pesëdhjetëpërqindësh i përshëndetjes së plotë, merret me mend. Kundërfakti e
mban botën bashkë si kundërmateria. Ai duket lyp diçka kundër vetmisë dhe në
gotën e tij mbledh vetëm mëshirë, me saktë mbledh me tepër një bamirësi që pret
të shpërblehet në të tjera instanca. Mbledh mendjet e fjetura të atyre që
peshkojnë veprën e mirë për ditën. Rregullimin e jastëkut në shtretërit e natës
dhe lëshimin e qetë të kokës në prag-gjumë të pashqetësuar, si ndihesh
darling, oh, sot jam mirë dear, ndihem shumë më mirë sot, natën e mirë, dhe
telat e lypësit feksin si qetësues organikë në dhomat e gjumit gjithësesi pa
shumë historira.
Ndaj
unë nuk e hap asnjëherë dritaren e makinës kur më vjen pranë. Ai më përshëndet,
dhe të njëjtën gjë bëj edhe unë, me dorën në tëmth, - aj aj, keptën! -
nuk e di a më sheh që e bëj këtë - sidoqoftë më vjen mbarë të jem i sigurt.
S’di nëse pas kaq muajsh që e bëj këtë rrugë dy herë në ditë, më mban mend apo
jo. Makina ime është e zakonshme, si çdo Nissan pa shumë mëtime - shpirt për shpirt se dukën e fal Zoti! -
dhe po ashtu s’di nëse ai i njeh “të zakonshmit”. Sa herë që nis makinën
përsëri, ndihem si i zënë në faj, pasi gjithnjë mendoj se çfarë do të duhej t’i
dhuroja në fakt, që ai ta merrte vesh se unë e kam kuptuar, e kam zbërthyer.
Por përveç se jam shumë i pazoti në përzgjedhje dhuratash, gjithnjë e harroj
lypësin sapo bulevardi Theodore Kazimiroff bëhet Allerton Avenue, sepse
stacioni i metrosë aty nxjerr shtëllunga njerëzish, të cilët asnjëherë nuk i
respektojnë semaforët e atij kryqëzimi.
